Κινητικές διαταραχές – RLS

Κινητικές διαταραχές του ύπνου    

Κατά τον ύπνο η κινητικότητα του σώματος ελαττώνεται σημαντικά. Ιδιαίτερα σε ένα στάδιο του ύπνου το λεγόμενο στάδιο ταχείων  οφθαλμικών κινήσεων –REM- (το στάδιο που βλέπουμε τα όνειρα) το σώμα είναι τελείως παράλυτο. Παρόλα αυτά συχνά ξυπνάμε σε τελείως διαφορετική στάση από αυτή που κοιμηθήκαμε ή βρίσκουμε τα σκεπάσματα ανακατεμένα χωρίς να το έχουμε αντιληφθεί. Κάποιες κινήσεις στον ύπνο επιτρέπονται και είναι φυσιολογικές. Υπάρχουν όμως κινήσεις που μπορούν να προκαλούν διάσπαση του ύπνου και να συνοδεύονται από υπνηλία και κόπωση την ημέρα. Οι κινήσεις αυτές συνήθως χαρακτηρίζονται από απλές επαναλαμβανόμενες, ακούσιες  δραστηριότητες που αφορούν τα πόδια , τα χέρια και σπάνια όλο το σώμα.

Οι πιο συχνές διαταραχές αυτής της κατηγορίας είναι το σύνδρομο των ανήσυχων άκρων, οι περιοδικές κινήσεις των ποδιών, οι κράμπες οι σχετιζόμενες με τον ύπνο και ο βρουξισμός.

Σύνδρομο ανήσυχων άκρων

Πρόκειται για μια συχνή διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από ένα δυσάρεστο αίσθημα στα άκρα , συχνότερα στα κάτω, το οποίο μπορεί να έχει χαρακτήρα πόνου, καψίματος, μυρμηγκιάσματος ή μουδιάσματος και συνοδεύεται από ακαταμάχητη επιθυμία κίνησης των άκρων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως ή αποκλειστικά κατά τη διάρκεια  ανάπαυσης ή αδράνειας του ατόμου και ανακουφίζονται μερικώς ή πλήρως με κίνηση για όσο αυτή διαρκεί. Το αίσθημα αυτής της δυσαρέσκειας εμφανίζεται ή χειροτερεύει κατά τη διάρκεια των απογευματινών ωρών ή τη νύχτα. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν συχνά αϋπνία και περιστασιακά ημερήσια κόπωση και υπνηλία. Το σύνδρομο αυτό είναι συνήθως χρόνιο, με σπάνια διαστήματα ύφεσης των συμπτωμάτων. Διάφορες καταστάσεις όπως εγκυμοσύνη, έλλειψη σιδήρου και ουραιμία, νεφρική ανεπάρκεια κ.α μπορούν να προκαλέσουν ή να επιβαρύνουν το σύνδρομο ανήσυχων άκρων. Η διάγνωση είναι κλινική. Οι ασθενείς συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο το οποίο βαθμολογείται.

Ερωτηματολόγιο διάγνωσης συνδρόμου ανήσυχων άκρων

Για ΘΕΤΙΚΗ διάγνωση πρέπει στα πρώτα 3 λήμματα οι απαντήσεις να είναι ΝΑΙ. Η τέταρτη ερώτηση αφορά τη βαρύτητα της κατάστασης.

Διαταραχή περιοδικής κίνησης των κάτω άκρων
Πρόκειται για μια κινητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από περιοδικές, επαναλαμβανόμενες συσπάσεις των κάτω άκρων, η οποία συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μερικές φορές συνοδεύεται από κάμψη των γονάτων και των ισχίων. Σε αυτήν τη διαταραχή δεν υπάρχει αυτό  το δυσάρεστο αίσθημα στα άκρα (πόνος, κάψιμο ή μούδιασμα). Συχνά οι περιοδικές κινήσεις των άκρων δε συνιστούν ιδιαίτερο πρόβλημα. Ωστόσο, όταν οι κινήσεις είναι έντονες και συχνές, μπορούν να χαλάσουν την αρχιτεκτονική του ύπνου και να προκαλέσουν κατακερματισμό του, αϋπνία, αίσθημα μη αποδοτικού ύπνου, ημερήσια υπνηλία και ημερήσια κόπωση. Οι περιοδικές κινήσεις των άκρων είναι συχνές σε ρευματολογικά νοσήματα, μπορεί να προκληθούν από φάρμακα και αυξάνουν με την ηλικία.

Κράμπες των κάτω άκρων σχετιζόμενες με ύπνο
Οι κράμπες των κάτω άκρων οι σχετιζόμενες με τον ύπνο είναι μια πολύ συχνή κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από ξαφνική, ακούσια, συνεχή και επώδυνη μυϊκή σύσπαση των μυών των κάτω άκρων, συνήθως του γαστροκνημίου μυός (γάμπα) ή των μικρών μυών του άκρου ποδός. Συνήθως οι κράμπες ξεκινούν απότομα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μερικές φορές μπορεί να προηγείται μια λιγότερο επώδυνη σύσπαση αυτών των μυών κατά τη διάρκεια του τεντώματος. Η διάρκεια ποικίλλει από δευτερόλεπτα έως λεπτά και μπορεί να σταματήσουν είτε αυθόρμητα είτε μετά από τέντωμα του μυός που βρίσκεται σε σύσπαση.

Βρουξισμός
Είναι μια επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα των μυών της μάσησης που χαρακτηρίζεται από σφίξιμο ή τρίξιμο των δοντιών. Συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου και συχνά την επόμενη ημέρα υπάρχει ενόχληση ή πόνος στην κροταφογναθική άρθρωση, στην κάτω γνάθο ή γενικότερα στη στοματική κοιλότητα συμπεριλαμβανομένων των δοντιών. Μπορεί όμως να συμβεί και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παρουσιάζεται σε οποιαδήποτε ηλικία και είναι δυνατόν να προκαλέσει σοβαρά οδοντικά προβλήματα. Συνήθως εμφανίζεται ή γίνεται πιο έντονος σε περιόδους μεγάλης ψυχικής έντασης. Εκτός από το stress, άλλα αίτια βρουξισμού είναι η μη καλή επαφή των οδόντων, στραβά δόντια, εξαγωγές ή κακότεχνες προσθετικές εργασίες και σφραγίσματα. Όταν δεν ανευρίσκεται το αίτιο, η διαταραχή χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής. Ο βρουξισμός όταν είναι σοβαρός διαταράσσει τον ύπνο. Παρόλα αυτά δεν αποτελεί αιτία έντονης ημερήσιας υπνηλίας.

Υπναγωγικά τινάγματα
Αποτελούν φυσιολογικά στοιχεία του ύπνου. Πρόκειται για μεμονωμένα τινάγματα, που συνήθως περιλαμβάνουν διαφορετικά και απομονωμένα τμήματα του σώματος και συμβαίνουν κυρίως κατά την έναρξη του ύπνου. Μερικές φορές δίνουν την αίσθηση στο άτομο ότι πέφτει στο κενό ή σκοντάφτει σε σκαλί. Ο ασθενής δε μπορεί να θυμηθεί τα τραντάγματα που παρατηρήθηκαν από τον παρακοιμώμενο αν αυτά δεν προκαλέσουν αφύπνιση. Τα υπναγωγικά τινάγματα, είναι συχνά μετά από κούραση, άγχος, στέρηση ύπνου, έντονη άσκηση, λήψη καφεΐνης και νικοτίνης. Όταν είναι ιδιαίτερα συχνά και έντονα, μπορούν να αποτελέσουν αιτία αϋπνίας.